DEMİR EKSİKLİĞİ VE BESLENME

Dünyada en sık rastlanan kansızlık türü olan demir eksikliği anemisi, özellikle gelişmemiş ve gelişmekte olan ülkelerde görülen bir sağlık sorunudur. Dünyada kadınların %35’inde, erkeklerin ise %20’sinde demir eksikliğine bağlı kansızlık görülmektedir. Bu oran, hamile kadınlarda %50’ye kadar çıkabilmektedir.

DEMİR EKSİKLİĞİ NEDİR?

Vücutta ihtiyaç duyulan demirin, çeşitli sebeplerle karşılanamaması durumuna ‘Demir Eksikliği’ denir. Kandaki demir miktarı düştüğünde, vücutta alyuvar üretimi azalır, doku ve organlara taşınan oksijen miktarı azalır. Bu demir eksikliği sonucunda ise, Demir Eksikliği Anemisi (Kansızlık) hastalığı ortaya çıkar.

DEMİR EKSİKLİĞİNİN GÖRÜLME NEDENLERİ

Demir eksikliğinin sebepleri; yetersiz alım, emilim bozukluğu, kan kaybı ve genetik hastalıklar olarak dört ana başlık altında toplanabilir.

• Yoğun mensturasyon kanamaları

• Hamilelik, Emzirme, Sık aralıklarla doğum yapmak

• Büyüme ve ergenlik dönemindeki Fe ihtiyacının artışı, karşılanamaması

• Dengesiz ve yetersiz beslenme

• Demir içeriği düşük besinlerin fazla tüketimi

• Düşük sosyo-ekonomik düzey

• Vücut içi kanamalar

• Çölyak hastalığı veya Bariyatrik cerrahiye bağlı emilim bozuklukları demir eksikliğine sebep olan sebepler arasında sayılabilir.

DEMİR EKSİKLİĞİNİN BELİRTİLERİ

Yanlış ve yetersiz beslenme veya çeşitli hastalıklar sonucu ortaya çıkabilen demir eksikliğinin başlıca belirtileri; halsizlik, çabuk yorulma, baş ağrısı, baş dönmesi, göz kararması, huzursuzluk, ciltte solgun görünüm, dikkat eksikliği, konsantrasyon bozukluğu, iştah azalması olarak sayılabilir. Kış aylarında, özellikle kadınlarda görülen ellerde ve ayaklara üşüme sorunu da demir eksikliği sonucu oluşabilir.

DEMİR EKSİKLİĞİ İÇİN BESLENME ÖNERİLERİ

• Öncelikle bir doktor kontrolünden geçilmeli ve eğer gerekliyse ilaç/takviye kullanımına başlanmalıdır. Eğer ilaç kullanımına başlandıysa, ilacın emilimini etkileyebilecek besinleri (süt ve süt ürünleri, çay kahve gibi kafeinli içecekler) dikkatli tüketmekte fayda vardır.

• C vitamini demir emilimini artırır. Sabah kahvaltılarında yumurtanın yanında portakal, öğlen ve akşam yemeklerinde kırmızı et yanında bol yeşillikli limonlu salata tüketmek bu besinlerdeki demirin vücuttaki emilimini artıracaktır. C vitamini içeren meyve-sebzeleri (turunçgiller, kuşburnu, kivi, çilek, brokoli, domates, yeşil yapraklı sebzeler, biber vs.) mevsiminde tüketmeye dikkat edin.

• Kepekli ekmek ve diğer ürünler demir emilimini azaltır. Demir eksikliğiniz varsa kepekli ekmek yerine tam buğday, tam tahıl, çavdar, ekşi maya gibi ekmeklerden porsiyon kontrolü dahilinde tüketebilirsiniz.

• Çay ve kahveyi yemeklerin hemen üstüne içmeyin. Demir içerikli bir gıda yediyseniz emilimini engellememek için çay-kahve tüketimini en az 2 saat sonra yapın. Çayınızı olabildiğince açık ve limonlu tüketin.

• Eğer demir ilacı kullanıyorsanız, ilaçların etkisiyle konstipasyon (kabızlık) yaşama ihtimaliniz yüksektir. Bunu engellemek için beslenmenizde liften zengin gıdaları, taze sebze meyveyi ve su tüketimini artırın.

• Eğer demir eksikliğiniz varsa, diyetinizde demirden zengin gıdaları tüketin. Bu gıdaları öğünlerinize dengeli bir şekilde dağıtmak ve emilimlerini artırmak için bir beslenme uzmanından yardım alabilirsiniz.

DEMİRDEN ZENGİN GIDALAR:

• Kırmızı et, karaciğer, sakatatlar

• Hindi

• Yumurta

• Kuru meyveler (kuru üzüm, kuru erik, kuru incir, hurma, kuru kayısı..)

• Kuru baklagiller (kuru fasulye, mercimek, nohut, börülce, bezelye, iç bakla, barbunya..)

• Pekmez, Tahin helvası

• Yağlı tohumlar (fındık, ceviz, badem..)

• Zenginleştirilmiş tahıllar

• Yeşil yapraklı sebzeler (roka, ıspanak, pazı, maydanoz, nane, brokoli, dereotu..)

-Diyetisyen Ekin Bal